Gedachtengang

Zo zijn we dan aangeland in het heden en knippen met tientallen miljoenen vele miljarden plaatjes bij elkaar. We plakken ze niet meer in een album en dia`s worden niet meer ingeraamd etc. 
Nou ja, een klein deel van de fotograferende mensheid zal dat nog wel doen voor zolang het duurt. De vraag is wat er met al dat materiaal zal gebeuren. Zoals het nu in zeer veel gevallen gaat. Wanneer ik ergens verderop in de tijd (en ik hoop erg ver) het moede hoofd neerleg en deze oh zo mooie aardkloot verlaat, dan is het zeer waarschijnlijk dat de ongeveer 25 fotoalbums, meer dan 7000 dia`s en al die gigabijten aan digitale plaatjes met mij tot stof zullen vergaan. Zo ging het toch ook met die schoenendozen vol zwart-wit plaatjes, behoudens een uitzondering? Van een paar fotografen, die de uiterste top hebben bereikt, zal er materiaal bewaard blijven, net zoals echt goede boeken bewaard blijven en mooie kunst van een enkele "meester(es)".

En dáár heb ik wel een bijzonder punt te pakken denk ik. De vraag wanneer fotografie kunst wordt in de ware zin des woords. Niet kunst in de betekenis van "nep". Als je je in de loop der tijd opwerkt naar een wat hoger plan dan het kiekje van de familie op vakantie en je past daarbij ook je materiaal aan, dan kom je op een zeker moment bij de vraag; moet je een foto laten zoals die is, of mag je die verbeteren of anderszins "bewerken" tot iets anders dan het werkelijke plaatje, de echte situatie? Want het digitale tijdperk biedt op dit vlak een ongekend scala aan mogelijkheden.

Er is een stroming die zegt dat verbeteren in de zin van ietwat scherpte aanbrengen of een vlekje wegklonen mág, maar dat verdere bewerkingen "nep" zijn. Dan is er daartegenover de stroming die zegt dat bewerken wel degelijk mag en zéker wanneer dat een kunstige plaat oplevert. Op de ene fotosite heet bewerken vloeken in de kerk te zijn terwijl er volop sites zijn waar dit gewoon gebeurt en goed gevonden wordt. 
En als een foto op die manier tot "kunst" wordt verheven dan moet dat ook mogen. Het is zoals met alles wat mensen doen en waar zoiets als competitie of wedijver ontstaat. Gelijk of geen gelijk dat lijkt de kwestie.

Een stevige wolkenpartij boven Texel

Zelf kan ik met bewondering kijken naar een mooi schilderij of, zo u wilt, een geschilderde "foto" van Rembrandt en een paar ogenblikken later met evenveel bewondering naar een "foto" van Picasso om maar eens twee uitersten te noemen. De een gaf de realiteit weer, zij het dat hij ook met het licht speelde en het mogelijk net even anders schilderde dan het in het eggie was. Picasso nam alle vrijheid om met zijn onderwerpen te spelen zoals het hem uitkwam. Zij zijn beiden even beroemd en bekend geworden denk ik, maar met een totaal verschillende benadering van het materiaal en de uitkomst.
En werd er in de oude analoge fotografie niets bewerkt? Werd er in studio`s dan niet gespeeld met licht en belichting? In de Doka werd er ook niet "doorgedrukt" of tegengehouden? Werd er toen geen ruis gekocht in de vorm van hoog- of laaggevoelige film? En er werd bij afdrukken toch ook geretoucheerd? Waarom zou je nu geen gebruik mogen maken van de geboden mogelijkheden van de tijd? Jouw product, een foto, zó bewerken dat je het kunst zou mogen noemen. Daar zou ik wel eens een boom over op willen zetten.
Het belangrijkste lijkt mij echter dat je iets mooi vindt, of dat nou kunst of kitsch is, echt of nep zolang je het maar weet en er je eigen waardeoordeel aan kunt geven.

Intussen probeer ik mij op het terrein van de fotografie te verbeteren, elke dag weer. Na gedane aanschaf is het niet goed rusten, je moet ermee aan de slag. En als je kaart vol is snel naar huis om de zaak te ontwikkelen, zichtbaar te maken op je computer. En dan op zoek naar de foto die alle andere foto`s overbodig maakt om Jaap Kooiman maar eens te citeren. Zo loop ik evenals de lezer dan tegen allerlei zaken aan die niet goed zijn gegaan of zelfs helemaal fout. Het ene plaatje kan ik nog net redden met de juiste software, het andere is hopeloos verloren. Vervolgens loop ik tegen dermate uitgebreide software aan dat ik er óf mee in de knoei raak, óf er veel te weinig van weet. Dan wordt het tijd voor de handleidingen en het internet als informatiebron.

Daar kom je dan allerlei aanbiedingen tegen op het gebied van fotocursussen en zelfs allerlei gratis te bezoeken sites met al dan niet uitgebreide informatie die vaak ook nog gratis te downloaden is. Maar voor mij geldt toch dat leren het beste gaat met aanschouwelijk onderwijs. Les van de meester of juffrouw in levende lijve en een paar weken geleden bleek dit vlak voor het grijpen te liggen bij mijn eigen fotozaak van Schievink in Papendrecht. Samen met Jaco Ottevanger, de cursusleider, ben ik deze week op pad geweest om de nodige kennis op te slorpen aangaande de (natuur)fotografie.

We zijn naar IJmuiden geweest om daar in hoofdzaak vogels te fotograferen. Dat ligt buiten de grenzen van de cursus wat ligt aan de een op een afspraak. Ik kan niet anders zeggen dan dat Jaco een gepassioneerd, gedreven en bedreven (natuur)fotograaf is. Veel kennis van zaken en ook bekend met de software van diverse soorten bewerkingsprogramma`s, de mogelijkheden en onmogelijkheden daarin. Vooral beginnende fotografen zullen in hem een uitstekend leidsman treffen in de materie, maar ook degene die al wat verder is, kan ontzettend veel van hem leren. Is dit reclame? Heb ik aandelen in de zaak? Nee, niets daarvan. 

Ik heb alleen bewondering en waardering voor een jonge kerel als Jaco en de zaak van Schievink die vakbekwaamheid, service en dienstverlening hoog in het vaandel hebben. Daar mag ik de wereld op mijn bescheiden manier best kond van doen. Met Jaco ontstond ook de hierboven geschetste discussie over het verschil in opvattingen met betrekking tot fotobewerking. Hij deelt mijn mening als het gaat om de foto als kunstuiting waarbij het je vrij staat jouw idee in een afbeelding te leggen. Als het gaat om een registratie, een weergave van de werkelijkheid, dan heb je het over een journalistieke foto of een vakantiefoto etc. daar "mag" je niet aan knoeien omwille van de objectieve berichtgeving. Gaat het om een foto van een vogel die je "als zijnde gescoord" op een fotosite over vogels wilt zetten, dan geldt min of meer de minimale bewerking aan scherpte en contrast etc.

Zelfportret of toch Selfy??

Maar heb je bijvoorbeeld een meeuw "geschoten" en je wilt je eigen invulling geven aan wat die foto moet laten zien aan zoiets als "drama", energie van beweging, dynamiek, in kleur of zwart-wit tinten dan moet dat mogen. Dan wordt een foto een kunstobject  dat nog tot heel andere invullingen leiden o.a. met kleur. Er is o.a. aan de belichting gewerkt en de lucht is anders ingevuld en bewerkt. Aan de lezer een oordeel.

Moeilijk? Ja, misschien. Als eerst die goede foto er maar is dan komt het "gewone" bewerken vanzelf en uiteindelijk kun je groeien naar dit niveau of misschien wel verder of anders of een geheel eigen stijl. Het eerste lukt me al een beetje, het tweede gaat ook steeds beter en die hogeschoolbewerking komt er ook ooit bij tijd van leven en met hulp van mensen zoals Jaco. 
Zomaar wat gedachten over de fotografie die ik hier kwijt wilde en om maar eens een al bijna versleten reclamekreet te uiten: Een workshop "(natuur)fotografie?" Ik zeg: "DOEN!!!"|

Een verkrachte foto? Een verkrachte meeuw? Kunst? Nep? Ongepaste bewerking?